نگارش موضوع قرارداد-معلوم بودن-خدمات
نه تنها اصل معلوم بودن در قراردادهای خرید و فروش ضروری است بلکه در قراردادهای ارائه خدمت نیز باید خدمات معلوم گردد. بدین معنا که اوصاف مربوط به خدمات بایستی به درستی و کامل قید گردد تا موضوع قرارداد مجهول نگردد. البته درست است که در قانون مدنی در این امر در ماده ۳۴۲ تنها در باب عقد بیع گفته است که: «مقدار و جنس و وصف مبیع باید معلوم باشد و تعیین مقدار آن به وزن یا کیل یا عدد یا ذرع یا مساحت یا مشاهده تابع عرف بلد است.» ولی معلوم نمودن خدمت نیز از منظر ضرورت تجاری و جلوگیری از بروز اختلافات تجاری بسی لازم و حیاتی است.
مواردی که باید در موضوع قراردادهای ارائه خدمت جهت معلوم نمودن موضوع آن قید نمود به شرح زیر است:
۱- اسم خدمت:
اولین فاکتور معلوم نمودن اسم خدمت است. قاعدتا در نگارش اسم خدمت باید به عرف صنعتی مراجعه نمود و حدود آن را در اسناد فنی جستجو کرد. گاهی اسم یک خدمت بر پایه فهم عرفی و بدور از فهم قانونی و قضایی مورد نظر طرفین قرارداد قرار می گیرد که به همین سبب، یک قراردادنویس باید در عین حال که توجه به اسم خدمت از منظر عرفی می نماید بلکه با مطالعه اسناد فنی، پایشی در تطبیق ایم با موازین قانونی و قضایی می نماید.
۲- تعیین صنعت:
گاهی برخی خدمات مختص یک صنعت خاص نیست و در برخی یا همه صنایع مشترک می باشد. لذا در گام بعدی قراردادنویس باید خدمت موصوف را با در نظر گرفتن صنعتی که این خدمت در آن ارائه می گردد نگارش کند. فاکتورهای اختصاصی هر صنعت گاهی قراردادنویس را بر آن می دارد که در درج اسم و نوع خدمت، تطبیق با صنعت مربوطه را ملاک قرار داده و متناسب با آن صنعت، موضوع قرارداد را نگارش نماید.
۳- استاندارد خدمت:
همانند نگارش موضوع قرارداد خرید کالا، در اینجا نیز نیاز به تعیین حداقل مطلوب طرفین قرارداد می باشد. این حداقل مطلوب، استاندارد نامیده می شود. البته باید توجه داشت که هر خدمتی ممکن است دارای استاندارد عمومی نباشد. در اینصورت طرفین باید سطح کیفی مورد نظر خود از خدمت را با قرار دادن فاکتورهای فنی و اصولی تعیین نمایند. این موضوع هم به متعهد کمک می نماید که بداند خدمت خود را در چه حدودی باید انجام دهد و هم به متعهدله اطمینان می دهد که می تواند نظارت کافی بر خدمت متعهد داشته و مبلغ قرارداد را بر پایه همین نظارت پرداخت نماید.
۴- نیروی انسانی:
برخی خدمات با در اختیار داشتن نیروی انسانی کارآمد انجام می پذیرند و این بدان معناست که باید تکلیف تامین نیروی انسانی لازم جهت ارائه خدمت موضوع قرارداد روشن گردد. به عبارت دیگر، در موضوع باید اشاره کرد که چه طرفی مقرر است نیروی انسانی لازم برای انجام خدمت را تامین کند. گرچه شاید بتوان گفت که در صورت عدم تعیین تکلیف این موضوع، عرف صنعتی می تواند به کمک طرفین قرارداد آمده یا اساسا گفت که این متعهد است که باید بر پایه شرط ضمنی ارتکازی تامین نیروی انسانی نماید، ولی باید دانست که همین امر می تواند در صورت عدم فهم مشترک طرفین از شرط ضمنی یا عرف صنعتی باعث بروز اختلاف گردد. لذا توصیه بر اینست که نسبت به تعهد تامین نیروی انسانی نیز در موضوع قرارداد اشاره گردد.
۵- منابع و ابزار آلات:
خدماتی که از سوی متعهد انجام می گردد بعضاٌ با استفاده از ابزارآلات، ماشین آلات و ادواتی انجام می شود که ضروری است در موضوع قرارداد به وظیفه متعهد در تامین این اقلام نیز اشاره گردد.
۶- تامین مواد اولیه:
در برخی موارد نیز انجام یک خدمت نیازمند تامین مواد اولیه است. مثلاٌ در یک قرارداد ارائه خدمت رنگ آمیزی لازم است که طرفین قرارداد مشخص نمایند که تامین رنگ مورد نیاز برای ارائه خدمت با کیست؟ این مورد همانند دو مورد قبل نیست که بتوان با عرف صنعتی یا شرط ضمنی ارتکازی آن را جبران نمود؛ چراکه در بسیاری از موارد متعهدله تامین مواد اولیه را به متعهد نمی سپارد. چون این دغدغه را دارد که متعهد از مواد اولیه مرغوب جهت ارائه خدمت استفاده ننماید.