پیمان و کاربرد آن
کلمه پیمان به معنای قول و قرار و اصطلاح پیمان بستن به معنای قرارداد بستن است.
شاید در وهله اول دریافت که از این عنوان می توان به صورت عمومی برای وصف یک توافق در معاملات استفاده کرد ولی به دلیل اینکه از این عنوان برای مواردی از توافق بسیار استفاده شده است
لذا عملا در موارد خاص از این عنوان استفاده می شود که در این یادداشت به بیان این موارد می پردازیم:
۱-اسناد قراردادی منتشره سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور:
همانگونه که در یادداشتهای قبلی نیز بیان شد این سازمان بموجب ماده ۲۳ قانون برنامه و بودجه مصوب ۱۳۵۳ موظف گردیده است که برای دستگاههای اجرایی و شرکتهای دولتی، اسناد استاندارد قراردادی تولید و منتشر نماید. سازمان مزبور در انجام این وظیفه قانونی، از عناوین خاصی برای اسناد استاندارد منتشره خود استفاده کرده است. یکی از این عناوین پیمان است. بدین معنا که سازمان برای هر مجموعه اسناد قراردادی عنوان پیمان را بکار می برد که این پیمان مشتمل بر چند عنوان موافقتنامه، شرایط عمومی، شرایط خصوصی، اسناد فنی، برنامه زمانبندی، ریز مبالغ، نقشه ها است.
مثلا در ماده یک شرایط عمومی پیمان ذیل نشریه شماره ۴۳۱۱ منتشره سازمان در تعریف پیمان چنین آمده است:
" ماده ۱ : پیمان، مجموعه اسناد و مدارکی است که در ماده ۲ موافقتنامه پیمان، درج شده است." در ماده ۲ موافقتنامه نیز درج شده است که:" ماده ۲: اسناد و مدارك پيمان، شامل اسناد و مدارك زیر است:
الف- موافقتنامه.
ب-شرايط عمومي.
ج- شرايط خصوصي.
د برنامه زمانی کلی.
ه- فهرس بها و مقادير کار.
و مشخصات فني (مشخصات فني عمومي، مشخصات فني خصوي ، دستورالعملها و استانداردهاي فني) ز-نقشه ها."
(برای دیدن این مجموعه اسناد می توانید به سایت شاقول مراجعه نمایید.) البته همه اسناد منتشره سازمان لازم الاجرا نیست. برای تشخیص این موضوع باید به مقدمه منتشره هر مجموعه اسناد قراردادی منتشره سازمان رجوع نمود.
۲-پیمان مدیریت:
یکی دیگر از عناوین خاص قراردادی، پیمان مدیریت است. این عنوان در جایی استفاده می شود که شرکتی بخواهد بخشی از وظایف کارفرمایی و مدیریتی خود در یک پروژه را به شخص دیگری بسپارد. به عبارت دیگر، کارفرما برای اجرای کار پروژه از پیمانکار استفاده می نماید ولی برای اعمال وظایف کارفرمایی از یک مدیر پیمان بهره می برد. قراردادی که بین کارفرما و مدیر پیمان منعقد می گردد پیمان مدیریت نام دارد.
۳-پیمان دسته جمعی کار:
موضوع پیمان دسته جمعی کار در فصل هفتم قانون کار جمهوری اسلامی ایران پرداخته شده است و طبق ماده ۱۴۰ قانون کار:" پیمان دسته جمعی کار عبارت است از پیمانی کتبی که به منظور تعیین شرایط کار فیمابین یک یا چند (شورا یا انجمن صنفی و یا نماینده قانونی کارگران) از یک طرف و یک یا چند کارفرما و یا نمایندگان قانونی آنها از سوی دیگر و یا فیمابین کانون ها و کانون های عالی کارگری و کارفرمایی منعقد می شود." استفاده از این نوع توافق در تنظیم روابط کارگری و کارفرمایی بسیار موثر بوده و برخی از کشورها نیز این توافق را بکار می برند. (Collective Bargaining Agreement) متاسفانه در ایران تا کنون چنین امری محقق نشده است و کلیه روابط کارگری و کارفرمایی تحت قوانین استخدامی و قانون کار بوده و مدیریت می گردد.