گواهی مبدأ
گواهی مبداء certificate of origin
گواهی مبدا ، سندی است که اتاق بازرگانی هر کشور برای کالاهای صادراتی تنظیم و برای هر مورد صادرات، صادر می‌شود. این سند محل (کشور) ساخت کالای مورد نظر را گواهی می‌کند و جزء اسنادی است که خریدار برای ترخیص کالا از گمرک به آن نیاز دارد، لذا در موعد مقرر به همراه سایر اسناد برای خریدار ارسال می‌گردد. اگرچه سابقه صدور گواهی مبدا به سال‌های بسيار دوری برمی‌گردد، اما صدور اين سند همراه با تاييد ساير اسناد صادراتی در سال ۱۹۲۳ ميلادی و در پی تشکيل کنوانسيون بين‌المللی ژنو با تدوين مقررات تسهيل تشريفات گمرکی رايج گرديد. بر اين اساس دولت‌ها مجاز به تشکيل سازمان‌های مناسبی در قلمرو ملی تحت حاکميت خود برای صدور گواهی مبدا شدند.
تشخيص ضرورت صدور گواهی مبدا برای يک کالای صادراتی بر عهده اتاق بازرگانی نيست، بلکه تنها واردکننده کالا است که می‌داند که آيا در عمل نيازی به دريافت اين گواهی وجود دارد يا خير
متولی صدور گواهی مبدأ در کشور سه نهاد به شرح ذیل می‌باشند:
اتاق‌های بازرگانی و صنایع و معادن (مجموعا ۳۴ اتاق در سطح کشور)
سازمان بنادر و دریانوردی/ مناطق ویژه اقتصادی (مجموعا ۱۹ منطقه ویژه اقتصادی در سطح کشور)
سازمان مناطق آزاد (مجموعا ۶ منطقه آزاد در سطح کشور)
بخش های مختلف یک گواهی مبدا عبارتند از:
Goods Consigned from: نام، آدرس و تلفن صادرکننده کالا به طور کامل
Goods Consigned to: نام، آدرس و تلفن واردکننده کالا به طور کامل
Means of transport and route: در این قسمت ذکر می‌شود که کالا از کدام بندر در کدام کشور بارگیری و در کدام بندر و کدام کشور تحویل گرفته می‌شود. همچنین نوع حمل از نظر دریایی، زمینی، ریلی یا هوایی بودن آن نیز آورده می‌شود.
For official use: در این قسمت مهر تایید اتاق بازرگانی کشور صادرکننده زده می‌شود.
Item number: شماره ردیف کالا در این ستون نوشته می‌شود.
Marks and numbers of packages: اگر کالا و بسته بندی ها مشخصه خاصی داشته باشند، در این ستون درج می شود.
Number and kind of packages, Description of goods: در این ستون تعداد و نوع بسته‌بندی‌ها و همچنین توضیحی از ماهیت و مشخصات کالای هر بسته شرح داده می‌شود.
Original Criterion/ H.S Codeدر این ستون شماره تعرفه مشخص کننده کالای مورد نظر در کشور صادرکننده درج می‌شود.
Gross Weight: وزن ناخالص کل بار در این ستون آورده می‌شود.
Number and Date of invoice: در این ستون شماره و تاریخ فاکتور صادر شده درج می‌شود.
Certification: در این قسمت مهر و امضا اتاق بازرگانی کشور مبداء این گواهی را تایید می‌کند.
Declaration by the exporter: در این قسمت مهر و امضاء کمپانی صادرکننده زده می‌شود که اطلاعات موجود در گواهی مبدا را تایید می‌کند.
در گوشه سمت راست بالای این گواهی شماره‌ای تحت عنوان شماره سریال، شماره گواهی یا شماره ماخذ نوشته می‌شود. در این کادر مشخص می‌شود که گواهی از طرف اتاق بازرگانی کدام کشور صادر شده است و معمولاً مهر اتاق نیز زده می‌شود.
بر طبق ضوابطی که به منظور اجرای تعرفه گمرکی از لحاظ شرایط کلی یا هر اقدام مربوطه دیگری که برای مبادله کالا وضع می‌کنند، کشور مبدا کشوری است که کالا در آنجا تولید، ساخته یا پردازش شده باشد.
اهميت گواهی مبدا از نظر خريدار
از نظر خريدار که با فروشنده فاصله زیادی دارد، هرگاه در مورد کشور مبدا از نظر کيفيت و مشخصات کالا که اعتبار محل ساخت، برای او مهم باشد و بخواهد از اين بابت اطمينان حاصل نمايد، ترجيحا به گواهی مبدا که تحت ضوابطی خاص و با رعايت قواعد و اصولی که حاکم بر تعيين مبدا صحيح کالا است و به وسیله اشخاص ذی‌صلاح صادر و تصديق می‌شود بيشتر از هر چيزی بها می‌دهد.
اهميت گواهی مبدا از لحاظ مقامات کشور مقصد
مقامات کشور مقصد نظير بانک‌ها، وزارت خانه‌های صنعتی، کشاورزی، بهداری، دانشگاهی و مراکز تحقيقاتی و پژوهشی هر کدام می‌توانند در رابطه با مبدا خاص مورد نظر، ارائه گواهی مبدا را خواستار شوند.
در اين ميان، طبق معمول و بيشتر از همه گمرک و در مواردی وزارت خانه‌های صنعتی و بانک‌ها به گواهی مبدا و ارائه آن توسط واردکننده اهميت می‌دهند و برای سازمان‌های مذکور ( به لحاظ کیفیت کالا ، تعرفه‌های ترجیحی ، قراردادهای تهاتری و پایاپای و علائم تجاری و ممنوعیت‌ها و محدودیت‌ها به اعتبار کشور مبداء ) حائز اهمیت است.
مدارک مورد نياز برای صدور گواهی مبدا:
- تصويری از پروانه گمرکی
- عکس بارنامه حمل
- تصويری از کارت بازرگانی
- فرم گواهی مبدا تايپ شده به زبان انگليسی بدون خط خوردگی
- فيش بانکی هزينه صدور گواهی مبدا
نکته: در مورد صادرات فرش‌ها و گليم‌های دست‌بافت ارائه اصل پروانه گمرکی جهت رويت الزامی است و همچنين در مواردی که به دلايلی مراجع صادرکننده گواهی مبدا در مورد اصالت تصوير پروانه گمرکی شک داشته باشند، می‌توانند اصل پروانه گمرکی يا بارنامه حمل را مطالبه نمايند.
مندرجات گواهي مبدا
۱.مشخصات فرستنده يا صادرکننده کالا بر اساس بارنامه حمل و پروانه گمرکی
۲.مشخصات گيرنده کالا بر اساس بارنامه حمل
۳.کشور سازنده بر اساس مندرجات پروانه گمرکی
۴.مشخصات وسيله حمل بر اساس بارنامه حمل
۵.مشخصات محموله و کالا بر اساس پروانه گمرکی و بارنامه حمل
۶.وزن با ظرف و تعداد و نوع بسته‌بندی کالا
۷.امضای گواهی مبدا توسط صادرکننده کالا
۸.امضای گواهی مبدا توسط مرجع صادر کننده گواهی مبدا
۹.گواهی مبدا به چند شکل صادر می شود ( انواع گواهی مبدا )
سه مرجع کلی برای صدور گواهی مبدأ وجود دارد که هریک فرآیند و فرم خاص خود را دارند. در ادامه انواع فرم‌ها و اسنادی که توسط سه نهاد مذکور به عنوان گواهی مبدأ مورد استفاده قرار می‌گیرد، تشریح شده است.
۱.اتاق‌های بازرگانی و صنایع و معادن
در اتاق‌های بازرگانی و صنایع و معادن دو فرم به شرح ذیل مورد استفاده قرار می‌گیرد:
فرم A یا General System of Preferences (GSP) 6 برگی
فرم A یا GSP (GENERALIZED SYSTEM OF PREFERENCES) مطابق با استاندارد ICC [1] بوده و توسط اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران تکثیر و در اختیار سایر اتاق‌ها قرار می‌گیرد. این فرم برای صادرات به کشورهای اروپايی و آمريکايی و اقيانوسيه و ژاپن، ترکيه، روسيه، قزاقستان، قرقیزستان، اوکراين و بلاروس مورد استفاده قرار می‌گيرد.
International Chamber of Commerce
فرم سه برگی (سفید)
برای کشورهای آسيايی و آفريقايی مورد استفاده قرار می‌گيرد.
۲.سازمان بنادر و دریانوردی / مناطق ویژه اقتصادی
مطابق مفاد مندرج در تبصره ماده ۱۰ قانون تشکیل و اداره مناطق ویژه اقتصادی، مقام مجاز جهت صدور گواهی مبداء مدیریت منطقه است که حسب درخواست متقاضی برای کالاهایی که از منطقه خارج می‌شوند، این سند صادر می‌گردد.
۳.سازمان مناطق آزاد تجاری صنعتی
سه منطقه آزاد تجاري- صنعتي کيش، قشم و چابهار بر اساس تبصره ۱۹ قانون برنامه اول توسعه، اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي جمهوري اسلامي ايران به ترتيب در سال‌هاي ۱۳۶۸، ۱۳۶۹ و ۱۳۷۰ بدون برخورداري از قانوني مشخص فعاليت خود را آغاز نمودند. سه منطقه آزاد دیگر اروند، ارس و انزلي طی مصوبه جلسه ۲/۶/۱۳۸۲ مجلس شورای اسلامی تایید و در سال ۸۲ تا ۸۳ تشکیل شد.
مطابق با ماده ۶ مقررات صادرات، واردات و امور گمركي مناطق آزاد تجاري- صنعتي جمهوري اسلامي ايران، سازمان مجاز است با رعايت مقررات مربوط نسبت به صدور گواهي مبدأ براي كالاهايي كه از منطقه خارج ميشود، اقدام نمايد. مراجع رسمي ذيربط در داخل كشور موظف هستند گواهي مبدأ صادره را بپذيرند.
با توجه به محدوده پروژه پایلوت سیستم پنجره واحد صادرات فرش، سند گواهی مبدأ مناطق آزاد تجاری در این سند مورد بررسی قرار نمی‌گیرد.
ذینفعان
در حوزه فرآیند صدور گواهی مبدأ دو ذینفع اصلی وجود دارد:
۱.صادرکننده سند گواهی مبدأ
۲.فروشنده کالا در کشور مبدأ (صادرکننده)
علاوه بر دو ذینفع اصلی، ذینفعان دیگری نیز از سند گواهی‌مبدأ و فرآیند صدور و مبادله آن متاثر می‌شوند
-گمرک کشور مقصد
-خریدار کالا در کشور مقصد ( واردکننده)
ذینفعان صدور گواهی مبدأ
ذینفعان اصلی
*صادرکننده کالا (فروشنده)
* صادرکننده سند گواهی مبدأ (اتاق‌های بازرگانی و صنایع و معادن، سازمان‌های منطقه آزاد تجاري- صنعتي، مناطق ویژه اقتصادی)
ذینفعان متاثر
* گمرک کشور مقصد
* خریدار کالا در کشور مقصد ( واردکننده )
روش های دریافت گواهی مبدا
افرادی که دارای کارت بازرگانی هوشمند هستند می‌توانند با استفاده از رمز عبور چهار رقمی که در داخل پاکت دریافت کردند نسبت به ثبت درخواست الکترونیکی گواهی مبدا خود از طریق سایت www.cscs.ir در بخش کارتابل بازگان اقدام به ثبت درخواست کنند و درخواست صدور گواهی مبدا را از اتاق بارگانی انجام دهند.
سایر متقاضیان اعم از دارندگان کارت‌های مجوز موردی (موقت)، پیله‌وری و یا متقاضیان دریافت گواهی مبداء با شماره‌ی ردیف بودجه‌ی دولتی می‌توانند با دردست داشتن مدارک لازم به اتاق بازرگانی مورد نظر مراجعه نمایند.
نکات قابل توجه برای صدور گواهی مبدا
دارندگان کارت بازرگانی با ارائه مدارک، می‌توانند از هر یک از اتاق‌های بازرگانی صنایع و معادن گواهی مبدا دریافت کنند.
در مواردی که مشخصات صادرکننده در پروانه گمرکی با مشخصات صادرکننده در بارنامه تفاوت داشته باشد، چنانچه صادرکننده در بارنامه خود دارای کارت بازرگانی معتبر باشد و تقاضای دریافت گواهی مبدا به نام خود را داشته باشد می‌بایست صادرکننده پروانه طی نامه‌ای خطاب به واحد صدور گواهی مبدا پروانه صادراتی خود را با ذکر مشخصات جهت دریافت گواهی مبدا به نام صاحب بارنامه واگذار کند و در این مواردی ارائه تصویر کارت بازرگانی دو طرف الزامی است.
شرکت‌های حمل دارای کارت عضویت هستند نه کارت بازرگانی، بنابراین مجوز صادرات ندارند.
امضاء صادر کننده الزامی است.
تایپ گواهی مبدا به عهده صادرکننده است.
دارندگان کارت اتاق تعاون، کارت پیله‌وری و مرزنشینان ( کارت مرزنشینی ) و کسانی که دارای مجوز موردی هستند نیز می‌توانند گواهی مبدا به نام خود دریافت کنند.
دارندگان کارت بازرگانی علاوه بر خودشان می‌توانند به طور رسمی امضاء افراد دیگری از جمله اعضاء هیات مدیره را که در روزنامه رسمی نام آن‌ها آمده به اتاق معرفی کنند. در هر صورت چنانچه به غیر از دارندگان کارت، هر فرد دیگری امضاء کند، می‌بایست حتماً قبلاً امضاء وی توسط دارنده کارت (که نمونه امضاء آن در صفحه اول کارت بازرگانی است) به واحد صدور گواهی مبدا معرفی و کلیه مسئولیت های ناشی از اقدام آن را بپذیرد.
سایر نکات
• در مواردی که صادرکننده اقدام به صدور کالاهای فاسد شدنی مانند میوه، تره‌بار، گل و گیاه، ماهی و میگو و لبنیات می‌کند با اخذ تعهد از صادرکننده مبنی بر ارائه مدارک بعد از یک هفته گواهی مبدا صادر می‌شود؛ بدیهی است مدارک ارائه شده بعدی می‌بایست منطبق بر مندرجات گواهی مبدا اخذ شده باشد.
• در مواردی که اقلام صادراتی زیاد باشد، در ستون مشخصات کالا می‌بایست صادرکننده درج کند AS PER ATTACH PAKING LIST Date: NO, و در گواهی مبدا شماره PAKING LIST را ذکر نماید و به همراه گواهی مبدا PAKING LIST را جهت تایید امضاء ارائه کند.
• چنانچه وزن ناخالص در بارنامه با وزن ناخالص در گواهی مبدا متفاوت باشد، مندرجات گواهی مبدا می‌بایست منطبق با بارنامه حمل باشد و چنانچه وزن پروانه صادراتی از بارنامه و گواهی مبدا بیشتر باشد، اشکالی ندارد، اما نباید کمتر باشد.
• می‌توان برای کالاهای خارجی که صادر می‌شوند، گواهی مبدا دریافت کرد و در چنین مواردی می‌بایست مدارک ورود شامل گواهی مبدا ، بارنامه حمل به ایران، پروانه ورود و مدارک خروج نیز شامل پروانه گمرکی صادراتی، بارنامه حمل از ایران به کشور مقصد و گواهی مبدا تایپ شده با مبداء کالای مشخص باشد و تعرفه گواهی مبداء در چنین موارد دو برابر است.
 |
گردآورنده: مهسا مرعشی
کد عضویت COF4158