نگارش ماده مدت قرارداد
معمولاً بعد از ماده موضوع قرارداد، ماده مدت قرارداد نگارش می گردد.
اصل اولی در هر قراردادی اینست که قرارداد باید محدود باشد. این محدودیت می تواند زمانی باشد یا غیر زمانی.
به عبارت دیگر، لزوماً قراردادها محدود به زمان نیستند و می توانند محدود به تحقق شرطی یا انجام کاری شوند. اگر یک قرارداد تعمیر با یک شرکت تعمیرکاری برای رفع عیب یک دستگاه آسانسور یک مجتمع منعقد گردد، گرچه زمان می تواند برای نظارت بر عملکرد تعمیرکار و انجام بموقع کار مفید باشد ولی تعمیر آسانسور در هر صورتی باید انجام شده و مطلوب صاحب دستگاه آسانسور، تعمیر آن دستگاه است.
در هر حال، در گام اول باید بدانیم که اساساً ماده مدت در انواع قراردادها وجود دارد یا خیر؟
۱-قراردادهای بدون مدت:
برخی از قراردادها هستند که ماده مدت در آنها قابل درج نیست و بدون مدت منعقد می گردند. از جمله این قراردادها، قرارداد خرید و فروش است. گرچه ماده مدت زمان تحویل کالا در قراردادهای خرید و فروش درج می گردد ولی قرارداد منعقده مدت دار نیست. بر این مبنا، در این نوع از قراردادها، ماده «مدت زمان تحویل» یا «زمانبندی تحویل» قید می گردد.
۲-قراردادهای با درج مدت اختیاری:
در یکسری از قراردادها هم درج مدت اختیاری است و طرفین قرارداد می توانند ماده مدت را در آن درج کنند. از جمله این قراردادها عبارتند از قرارداد مضاربه، حق انتفاع، قرارداد جعاله، قرارداد مشارکت یا قرارداد وکالت. مثلاً ماده ۵۵۲ قانون مدنی می گوید: «هرگاه در مضاربه برای تجارت مدت معین شده باشد تعیین مدت موجب لزوم عقد نمی شود لیکن پس از انقضاء مدت مضارب نمی تواند معامله بکند مگر به اجازه جدید مالک.» از مفهوم مخالف این ماده می توان دریافت که عقد مضاربه می تواند بدون مدت هم باشد. بنابراین طرفین قرارداد الزامی به درج ماده مدت در این نوع از قراردادها ندارند؛ گرچه درج ماده مدت در برخی موارد ضروری به نظر می رسد.
۳-قراردادهای با درج مدت الزامی:
قراردادهایی هم وجود دارند که درج مدت در آنها الزامی است والّا عدم درج مدت موجب بطلان قرارداد خواهد شد. مثلاً در ماده ۴۶۸ قانون مدنی آمده است: «دراجاره اشیاء مدت اجاره باید معین شود والّا اجاره باطل است.»
۴-قراردادهای با درج مدت موضوعی:
یکی از انواع قراردادها، قراردادهای با موضوع وحدت مطلوب است. این قراردادها بدین معنا هستند که انجام کاری در یک زمان مشخص موضوع قرارداد قرار می گیرد و متعهدله خارج از زمان مقرر، نیازی به آن کالا یا خدمت ندارد. در این نوع از قراردادها، ماده مدت در داخل ماده موضوع قرار گرفته و انجام کار یا تحویل کالا در یک زمان مشخص به عنوان موضوع قرارداد خواهد بود. مثلاً قراردادهای طول دوره اورهال یک کارخانه تولیدی باید بر اساس این نوع از قراردادها منعقد گردد. اگر متعهد یا فروشنده خدمت یا کالا را در خارج از دوره اورهال ارائه نماید، برای طرف مقابل مطلوبیتی نداشته و اساسا حق الزحمه یا مبلغ خریدی به طرف مقابل تعلق نمی گیرد.
۵-قراردادهای با درج مدت در مدت:
یکسری قراردادها دارای مدت اعتبار بوده ولی این مدت کافی برای مطلوبیت متعهدله نیست بلکه باید مدت دیگری داخل در این دوره اعتبار قرارداد مورد توافق طرفین قرار گیرد. مثلاً در قراردادهای با ارائه خدمات غیر مستمر یا قراردادهای عندالمطالبه نمی توان به درج یک دوره اعتبار قرارداد بسنده کرد بلکه باید مدتی را در داخل مدت قرارداد جهت اینکه متعهد ملزم به انجام آن کار در مدت مشخص باشد درنظر گرفت. به عنوان مثال در قرارداد ارائه خدمات پشتیبانی نرم افزار نمی توان فقط به طول دوره مدت اعتبار قرارداد اکتفا کرد بلکه باید درج کرد که اگر در طول مدت اعتبار قرارداد، اعلام رفع عیب از سوی خریدار نرم افزار صورت گرفت، شرکت پشتیبان خود را متعهد می داند که در چه بازه زمانی، رفع عیب نماید.